“Wat er aan komt in de tandheelkunde is echt spectaculair. Dat hebben we in deze hoedanigheid en in deze snelheid nog niet eerder meegemaakt.”
Technologische ontwikkelingen en de komst van Artifical Intelligence (AI) en Big Data veroveren en veranderen ook de tandartspraktijk in rap tempo. Zo wordt het steeds makkelijker een scan te maken van binnen en buiten de mond en een volledig digitaal 3D-model van het hoofd te creëren.
Ook kan een groot deel van de communicatie met patiënten straks door de computer worden overgenomen. Wat betekent dat voor de tandartsassistente? Is daar straks nog wel plek voor? “Nou en of, juist nu!”, zegt tandarts Jasper Thoolen, medepraktijkhouder van Lassus Tandartsen in Oisterwijk en een van de oprichters van het online educatieve platform Karma Dentistry.
Op de StandbyDag praat hij je bij over de nieuwste technologische ontwikkelingen en laat hij je zien welke rol jij daarin kunt aannemen. Wij legden hem alvast acht vragen voor.
Tekst Ellen Smink | Leestijd: 5 minuten
Wat is de invloed van al die technologische ontwikkelingen op de tandartspraktijk?
“Ik ben vanuit verschillende instanties en bedrijven bij een aantal producten en projecten betrokken.
Zo zie ik wat er aan komt en hoe de zorg en de tandheelkunde daardoor veranderen. Dat is echt spectaculair. Dat hebben we in deze hoedanigheid en deze snelheid nog niet eerder meegemaakt. We zijn nu op het niveau dat we snel en gemakkelijk digitale 3D-modellen van het hoofd maken waarin niet alleen de tanden en kiezen gescand zijn, maar ook het gezicht. Dat kon al een tijdje, alleen kostte een apparaat circa 250.000 euro. Bovendien was het lastig omdat je alle 3D-bestanden handmatig met elkaar moest koppelen. Nu zitten we op het punt dat dit binnen twee minuten volledig geautomatiseerd kan. Bovendien kost het apparaat geen 2,5 ton meer maar 18.000 euro. Dat betekent dat deze techniek steeds toegankelijker wordt en de drempel lager. Daar komt bij dat de industrie nu veel meer werkt met open source systemen, waardoor producten van verschillende leveranciers gemakkelijker met elkaar kunnen communiceren. Een fijne bijkomstigheid, want daardoor kan je op het gebied van dataverwerking veel meer combineren. In korte tijd zijn er dus mijlpalen gezet. Dan hebben we het over de tandheelkundige technologie. Het tweede wat heel belangrijk is, is de perceptie van de zorg, de wens die mensen zelf hebben van zorgverlening.”
“Het heeft een grote sociale impact als je geen goed gezond gebit hebt.
Daar moeten we humaan mee omgaan en daar kan de assistente een belangrijke rol in spelen.”
Wat heeft de perceptie van de zorg met de tandarts te maken?
“Zowel professionals in de zorg als de maatschappij komen steeds meer tot het inzicht dat alles met elkaar samenhangt. Het is natuurlijk een utopie om te denken dat iets wat in de mond gebeurt alleen in de mond blijft. Andersom kan het ook zo zijn dat bij een ontstoken kleine teen de bacterie uiteindelijk ergens in de mond verschijnt. Die samenhang van de mond en de rest van het lichaam beginnen mensen gelukkig steeds meer door te krijgen. Daardoor gaan ze gezonder leven, holistischer nadenken en willen ze ook betere zorg. In de tandheelkunde begeven we ons op een vage lijn tussen zorg en cosmetica. En in feite is er geen lijn, want er is veel overlap met elkaar. De ene patiënt heeft misschien 20% cosmetische vragen en 80% functionele en bij de ander is het precies andersom. Daarmee kom je op een raar gebied van mensen en verwachtingen. Iemand die een bank koopt heeft een andere verwachting van een product dan iemand die naar het ziekenhuis gaat. Als iemand een kwartier bij een bankspecialist moet wachten, dan is hij er al bijna klaar mee, maar als we een kwartier in het ziekenhuis moeten wachten, nemen we het voor lief. Wij zitten daar precies tussenin en daar weten wij ons vaak geen raad mee. Onze kliniek is een moderne tandartspraktijk voor algemene tandheelkunde, mondhygiëne en tevens ook een verwijspraktijk voor diverse specialisaties, waaronder implantologie, parodontologie, orthodontie, esthetische en reconstructieve tandheelkunde. We behandelen daarom patiënten met alle mogelijk denkbare zorgvragen. In zowel de cosmetica als zorg is er een hele belangrijke overeenkomstige factor, en dat is de behoefte aan humane aandacht. Ik denk dat juist op dit punt een belangrijke rol voor de assistente is weggelegd.”
Hoe zie jij die futureproof rol voor de tandartsassistente?
“In het bieden van een humane rol in de praktijk. Juist nu! We kunnen als maatschappij de zorg niet meer betalen. Dus moeten we op de een of andere manier sneller en efficiënter gaan werken. Als ik om me heen kijk en vraag, zie ik dat veel tandartspraktijken aan lopen tegen de toegenomen zorgvraag. In Nederland zijn er nu eenmaal vaste tarieven, dus er moet productie worden gedraaid. Dat betekent dat je als behandelaar vaak minder tijd hebt voor een patiënt dan je eigenlijk zou willen. Het gevoel dat een patiënt over zorg heeft, bestaat uit de optelsom van de zorg die hij ontvangen heeft. Daarbij telt dus de technische handeling van de tandarts maar ook of de assistent in alle rust en met aandacht van te voren iemand heeft voorbereid. Sterker nog: hoe technologischer, sneller, efficiënter, complexer en tegelijkertijd juist eenvoudiger de uitvoerbaarheid van de uitgebreide tandheelkundige zorg is, hoe belangrijker dat humane stukje is. De beleving van de mond is in het dagelijkse leven enorm belangrijk. Het eerste wat we onthouden van iemand is de glimlach. Het heeft een grote sociale impact als je geen goed gezond gebit hebt. Daar moeten we humaan mee omgaan en daar kan de assistente dus een belangrijke rol in spelen. Het is eigenlijk iets wat we als tandarts zelf willen doen, maar dat gaat gewoon steeds lastiger.”
“Assistentes worden bestookt met een hoop werk dat uiteindelijk door AI zal worden overgenomen.”
In hoeverre neemt AI straks taken van de assistente over?
“De simpele klussen zullen door de computer worden overgenomen. Er zijn nu al verschillende AI-programma’s die dat doen. Er zijn varianten beschikbaar voor de mondzorg die al antwoord kunnen geven op vragen als: ‘wat is een tandvleesontsteking?’ Ook kan de computer straks antwoord geven op: ‘ik heb toen en toen een implantaat op die locatie laten plaatsen, daar voel ik nu een bultje, wat moet ik doen?’. Al die vragen en antwoorden worden vervolgens automatische gedocumenteerd in de behandelkaart. Discussies met patiënten worden daardoor een stuk makkelijker en transparanter. Dat geeft de (balie)assistent de kans een functie in te vullen die in veel praktijken en instanties nog ontbreekt: hospitality. Iemand die zorgt dat de wachtkamer op orde is, die naar de patiënt toegaat als die een kwartier langer moet wachten, die medeleven toont en wat te drinken aanbiedt. Nu komen assistentes daar niet aan toe omdat ze worden bestookt met een hoop werk dat uiteindelijk door AI zal worden overgenomen.”
In je tandartspraktijk werk je onder andere met ‘digital smile design’. Wat is dat?
“Dat betekent dat we van te voren uitrekenen en laten zien hoe de glimlach van een patiënt er uit zou kunnen gaan zien, hoe je dit zou kunnen vormgegeven en hoe je dat vervolgens gaat bereiken. Zoals een architect bij het ontwerpen van een huis kijkt of dat huis past bij de natuur eromheen, doen wij dat met tanden en kiezen. Alles wat er in de natuur gebeurt, kan je uitrekenen. Je kunt uitrekenen hoe een boom groeit, of hoe een rivier stroomt. Dat werkt met tanden en kiezen niet anders. Als je kijkt naar de schedel van een mens, dan heb je de ogen, de neus, de schedelbasis, de boven- en onderkaak en de tanden en kiezen. Dit systeem moet in balans zijn met elkaar en de tandwieltjes (de tanden en kiezen) moeten kloppen met het systeem (de schedel, gewrichten en spieren). Als die tandwieltjes zijn ontworpen op hoe het systeem draait, dan vinden wij dat als mensen eigenlijk altijd mooi. Onbewust weten we precies waar we tanden en kiezen in de juiste lengte- en breedteverhoudingen en op de juiste locatie moeten plaatsen. Je bepaalt dus eerst het eindresultaat voordat je überhaupt een behandeling gaat uitvoeren, en gaat dat dan vertalen naar welke disciplines er voor nodig zijn om dat eindresultaat te bereiken. Wat je dus eigenlijk doet is functioneel nadenken en uiteindelijk krijg je de esthetiek er gratis bij.”
“De tandheelkunde verandert op veel manieren. We gaan meer andersom werken:
eerst het eindresultaat ontwerpen, voordat je überhaupt een boor hebt vastgepakt.”
In hoeverre verandert het vak van tandarts?
“De tandheelkunde verandert op heel veel manieren. We gaan veel meer andersom werken: eerst het eindresultaat ontwerpen, voordat je überhaupt een boor hebt vastgepakt. Met behulp van allerlei 3D-programmas kan je van tevoren laten zien wat je wilt gaan doen en hoe het er uit gaat zien. Vervolgens ga je dan terug redeneren naar wat er voor nodig is om daar te komen. Dat is een heel andere benadering dan: ik constateer dat de tanden en kiezen scheef staan, ga maar naar de orthodontist en als je terugkomt, zien we wel hoe we verder gaan. Dit werkt precies andersom. Daarmee dirigeer je van te voren waar op welke manier wat moet worden neergezet. Dat doe je als tandarts zelf, of je laat het in complexere gevallen door een interdisciplinair planningscentrum doen, en vaak kom je dan tot de conclusie dat iemand eerst naar bijvoorbeeld een andere specialist moet voordat je aan de orthodontie begint. Je wordt simpelweg gedwongen om veel meer interdisciplinair te leren denken.”
Je had het over de samenhang van de mond en de rest van het lichaam. Leidt dat ook tot meer data-uitwisseling tussen de tandarts en andere specialisten?
“Dat gebeurt naar mijn mening veel te weinig. We proberen het wel. Elke maand hebben we bij ons in de kliniek een spreekuur waarbij verschillende externe specialisten, zoals een kaakchirurg, fysiotherapeut en logopedist, aanwezig zijn. We komen dan met zijn allen bij elkaar om complexe cases te bespreken. Het leuke daarvan is dat elk plan wat de kamer in gaat de kamer vaak compleet gewijzigd verlaat. Er komen altijd nieuwe dingen bij omdat er extra ogen naar kijken. Dit doen we nu nog door fysiek bij elkaar te zitten, maar dat doen we ook steeds meer digitaal door een 3D-model van het gezicht te maken met daarbij alle data. Vervolgens gaat een heel team van specialisten daar digitaal doorheen om vanuit hun specialisatie een diagnose te stellen en behandelplan te formuleren. We zijn nu bezig om modellen te ontwikkelen die al die data bundelen, zodat er straks ook modellen gegenereerd worden waarop dit volledig automatisch gebeurt. Dat betekent zoveel als dat je een scan van de mond en het gezicht en bijbehorende röntgendata uploadt in een softwareprogramma, en dat er automatisch een diagnose en behandelplan met design uit rolt. Dat is wat Big Data mogelijk maakt. We zien het al met röntgenfoto’s. Die gaan in een softwarepakket en dat softwarepakket laat precies zien waar de problemen zitten.”
“Als we de problemen in de tandheelkunde en in de zorg willen oplossen, moeten we het vooral met zijn allen samen doen!”
Je bent een van de oprichters van Karma Dentistry, schrijft voor tandheelkundige tijdschriften en geeft workshops en lezingen. Waar komt die drive vandaan?
“Ik ben in eerste plaats gewoon tandarts. Los daarvan ben ik best actief in de tandheelkundige wereld. Karma Dentistry heb ik 3 jaar geleden samen met vier andere jonge tandartsen opgezet. We vonden dat de tandheelkunde en de tandheelkundige educatie een beetje anders moest, vooral een beetje leuker. En dat als we de problemen in de tandheelkunde en in de zorg willen oplossen dat we het vooral met zijn allen samen moeten doen! De ontwikkelingen gaan zo snel dat het hard nodig is dat we onze ervaringen met elkaar delen. Het is ook belangrijk dat we door blijven leren. We organiseren elk jaar een tournee langs universiteiten waarin we studenten het belang laten zien van postacademisch onderwijs. In plaats van dat je na je studie denkt ‘ik ben klaar en ik weet alles’, moet je jezelf door blijven ontwikkelen. Daar wordt het vak echt veel breder en leuker van.”